In alles wat we doen worden we gestuurd door onze emoties. Vaak wordt benadrukt dat wij mensen rationele wezens zijn. Dat zijn we ook, náást dat we gevoelswezens zijn. Onze ratio is zeker belangrijk. Alleen worden we óók gestuurd door wat we voelen. Ons lijf vertelt ons van alles. Non-verbaal laten we aan de buitenwereld veel zien van wat er in ons omgaat, bewust of onbewust.

Dat onderschatten we nog wel eens en zorgt soms voor ruis in de communicatie.

Als mensen streven we meestal naar een gedeelde werkelijkheid. We nemen de wereld om ons heen waar, proberen die te begrijpen. Dat maakt dat we voortdurend alles wat om ons heen gebeurt, interpreteren naar een kader dat voor ons bekend is. Daarmee maken we de wereld herkenbaar en waar mogelijk ook voorspelbaar.

Daarmee ontstaat er vaak ook ruis. Ruis over je eigen of andermans bedoeling. Ruis over de emoties die er zijn in beide mensen die met elkaar in gesprek zijn. Met de emotie, en de invloed die die heeft op ons gedrag, komt er ook een lading op het gesprek te liggen. En komt er gedoe omheen, dat ons afleidt van de inhoud. Hoe werkt dat?

Je kunt drie elementen onderscheiden in de interactie tussen mensen: Intentie – gedrag – effect.

1. Je intentie: Wat is je bedoeling met wat je zegt of doet?
2. Je gedrag: Wat is er te zien en horen, wat is datgene dat waarneembaar is met de zintuigen?
3. Met effect bedoel ik: Wat is het effect dat jouw gedrag teweeg brengt bij de ander?

Wanneer twee mensen met elkaar in gesprek zijn en we kijken naar deze drie elementen, dan kun je zien dat je allebei zicht op een ander deel van de werkelijkheid. Dat wordt duidelijk in het volgende plaatje. Je beïnvloedt elkaar, gedrag beïnvloedt gedrag. Beide hebben een aandeel in het gesprek dat samen gevoerd wordt.

Je hebt zicht op je eigen intenties: je weet meestal wel wat je bedoeling is. Voor jou is het logisch dat jouw gedrag voortkomt uit de goede bedoeling die je hebt. Meestal spreken we die bedoeling niet uit, omdat we aannemen dat die goede bedoeling logisch is en dat de ander dat wel zal begrijpen.

Daarnaast zijn we geneigd om te vergeten dat ons gedrag gestuurd wordt door onze emoties. Dus hoewel onze intentie zeker belangrijk is, vliegen we soms uit de bocht door de emoties die de motor van ons gedrag zijn.

De ander heeft zicht op jouw gedrag: wat zie ik en wat hoor ik de ander zeggen? De ander heeft ook zicht op welk effect jouw gedrag of hemzelf heeft.  Echter, tenzij de bedoeling wordt uitgesproken, heeft de ander beperkt zicht op de bedoeling die er achter de woorden en het gedrag zitten. Dat ziet er in een plaatje zo uit:

De ander gaat interpreteren wat jij bedoelt met je woorden en je gedrag. Ook bij de ander spelen emoties mee: je raakt elkaar, je brengt iets teweeg bij de ander, die reageert daarop met emotie én gedrag. Net zoals jij dat doet met de woorden en het gedrag van de ander.

Daar ontstaan misverstanden, want je deelt niet automatisch hetzelfde beeld van de werkelijkheid. Jij hebt zicht op jouw deel, de ander op zijn of haar deel van de werkelijkheid. En vragen jullie je wellicht allebei af: Waarom reageert ze nou zo, ik bedoel het toch goed?

Wat kun je hier mee in de praktijk?

Wanneer je voelt er wrijving in het gesprek ontstaat, doe dan als eerste aan zelfonderzoek. Wat is ook alweer mijn intentie, mijn goede bedoeling? Spreek die uit, voordat je inhoudelijk reageert op wat de ander vertelt.

Wanneer je merkt dat je irritatie voelt bij wat de ander vertelt, zou je eens kunnen proberen te reageren met iets dat lijkt op: ik merk dat ik geïrriteerd ben, maar dat is vast niet je bedoeling met wat je me nu vertelt. Wat is eigenlijk je bedoeling?

Dan kan er weer ontspanning komen en kun je weer in verbinding en met begrip voor elkaar het gesprek vervolgen

De kunst is om enerzijds iets te onthullen over jezelf (bijvoorbeeld door je doel uit te spreken, je intentie te benadrukken) het gedeelde gebied te vergroten.  Anderzijds kun je doorvragen en aansluiten bij wat de ander jou vertelt (ik kijk zo naar deze gebeurtenis, wat is jouw visie daarop?)

Door de twee naast elkaar te leggen en te zoeken welke overeenkomsten je kunt vinden vergroot je de gedeelde werkelijkheid, het contact, begrip voor elkaar. Daarmee vergroot je je basis voor samenwerking en kom je tot snellere of betere resultaten.

Dit artikel is geschreven door Loes Everts en Jacqueline van ’t Spijker, als onderdeel van de Leergang Coachen en beïnvloeden in 1 op 1 relaties en in groepen.