Een paar weken geleden werd ik door de organisatoren van Future Females Utrecht gevraagd om een lezing te geven. Future Females is een ontzettend leuk internationaal netwerk, waar ondernemende vrouwen elkaar ondersteunen met raad en daad, en waar tijdens de bijeenkomsten kennis wordt gedeeld. Het thema van de avond was zelfvertrouwen en assertiviteit. Dit artikel is een verkorte weergave van de lezing die ik daar gaf.
Vanwaar mijn interesse in het thema zelfvertrouwen? Toen ik puber was, voelde ik me helemaal niet zelfverzekerd. Ik was erg verlegen en wilde bij vlagen liever onzichtbaar zijn. Toch wilde ik ook graag gezien en gehoord worden. In de nabijheid van vrienden, vriendinnen en familie gebeurde dat ook wel. Maar bij onbekenden of in onbekende situaties overviel onzekerheid mij nog wel eens.
Tijdens mijn studie psychologie besloot ik dat ik genoeg had van de verlegenheid. Ik besloot dat ik trainer wilde worden. Het leek me een drastische maar effectieve maatregel, want als trainer zou ik de verlegenheid wel móeten afleren, anders zou ik nooit succesvol worden. Want ik wilde een hele goede trainer worden. Het besluit was een keerpunt voor me, maar ik was daarmee natuurlijk niet ineens vol zelfvertrouwen en het vak van trainer moest ik nog leren.
Gaandeweg kwam ik erachter dat dat besluit naast effectief ook best een beetje naïef was. Terugkijkend kan ik zeggen dat ik in de afgelopen dertig jaar een aardige tocht gemaakt heb op het gebied van vertrouwen, assertiviteit, ruimte innemen, gezien en gehoord worden.
Inmiddels ben ik ervan overtuigd dat de weg naar zelfvertrouwen – in ieder geval voor een deel – maakbaar is. Je kunt zelfvertrouwen trainen, net zoals je door regelmatig te sporten ook conditie kunt kweken. Dat gaat niet van de ene op de andere dag. Het is een proces is dat aandacht vraagt, en tijd, en regelmatig oefenen en uitdagingen aangaan.
Een jaar of tien na mijn studie psychologie kwam ik in aanraking met haptonomie. Ik ging verschillende opleidingen doen bij de Academie voor Haptonomie. Daar leerde ik meer over mijn gevoelens, hoe mijn lichaam heel veel te vertellen heeft over mezelf, over wat goed is voor me. Ik leerde over de signalen die mijn lijf me geeft en hoe belangrijk het is om daar aandacht voor te hebben.
Ik leerde er ook veel over mijn gevoel tijdens de interactie met anderen. Een mens is altijd onderdeel van zijn of haar omgeving. Jij brengt iets bij een ander teweeg, en de ander brengt iets bij jou teweeg. In de interactie gebeurt heel veel dat (vaak) onuitgesproken blijft.
Ik vond de haptonomie een meesterlijke aanvulling op de psychologie, dat vooral het hoofd als leidraad nam. De haptonomie heeft aandacht voor de interactie tussen hoofd en lijf, de balans tussen die twee. Ze vormen samen een geheel. Je bent je hele lijf.
Terug naar zelfvertrouwen. Zelfvertrouwen is volgens van Dale: Het vertrouwen in de eigen kracht. Als je de Cambridge Dictionary volgt voor het Engelse woord confidence (de lezing was in het Engels), dan spreekt dat van vertrouwen in je eigen vermogens, en het vermogen om vertrouwen te hebben in mensen, plannen of de toekomst. Een iets bredere definitie dus, die andere mensen erbij betrekt. Dat is een belangrijk gegeven als het om vertrouwen en zelfvertrouwen gaat.
Waarom? Ieder mens kent een innerlijke beweging: Je gaat gevoelsmatig ergens naar toe als het goed voor je is, als het je aantrekt, als je bij mensen bent die je kunt vertrouwen. Je wendt je gevoelsmatig ergens vanaf als het slecht voor je is, of als iets je afstoot, als je op je hoede moet zijn.
Die beweging kun je voelen in je lijf, wanneer je erop let en je jezelf traint om er aandacht voor te hebben.
Die innerlijke beweging is er al, nog voordat je brein kans heeft gehad te bedenken wat er gebeurt. Je gevoel is altijd sneller, en je gevoel dient altijd jouw belang. Je brein heeft nog wel eens de neiging om een redenering op te bouwen om te verantwoorden waarom iets goed of slecht is voor je. Dat kan heel handig zijn. Tegelijkertijd leidt het vaak af van je gevoel. Je hebt echter beide: verstand én gevoel. Hoe mooi zou het zijn als die twee ook de interactie met elkaar aangaan en elkaar in balans houden?
Wanneer je jezelf verder wilt trainen in het bewust worden van je gevoel – en daarmee het vergroten van het vertrouwen dat je in jezelf en in je eigen gevoel kunt hebben – dan is de volgende oefening een hele mooie, die je dagelijks kunt doen.
Focus gedurende de dag regelmatig op wat je voelt, wat jouw innerlijke beweging is. Herinner jezelf aan dat voornemen, door bijvoorbeeld een piepertje te zetten op bepaalde tijdstippen, door bovenaan je aantekeningenblok een herinnering te schrijven, door op je computer een geeltje te plakken. Of let bij iedere ontmoeting op je innerlijke beweging. Bijvoorbeeld als je iemand de hand schudt bij een kennismaking. Tijdens een gesprek met je leidinggevende of een klant, die jou een verzoek doet. Als je gevraagd wordt om een presentatie te geven. Als je met een collega samenwerkt aan een vraagstuk. Als je kind thuiskomt met een verhaal over wat hij heeft meegemaakt op school. De mogelijkheden zijn eindeloos. Je innerlijke beweging is er de hele dag. Wees je bewust van de beweging en maak eens een vergelijking tussen wat je gevoel je vertelt en hoe je brein reageert. Dat kan interessante verschillen en overeenkomsten opleveren. In ieder geval krijg je er daarmee een zintuig bij en komt er meer balans in jouw aandacht voor wat je brein je vertelt en wat jouw lichaam te melden heeft.
Wat heb ik hieraan in mijn werk, vraag je je misschien af?
Als trainer merk ik dat wanneer je samenwerkt met anderen, wanneer je gesprekken voert, mensen als eerste geneigd zijn om naar de inhoud van de gesprekken te kijken. Dat is ook belangrijk. Vaak wordt er ook wel op de relatie gelet, maar dat gebeurt heel vaak vanuit het hoofd.
Wanneer je ook de gevoelskant meeneemt in je gesprekken en interacties, dan ontstaat er een evenwichtiger plaatje van wat er speelt tussen mensen. Wanneer je je eigen gevoelsbeweging mee kunt nemen in je werk, dan kun je evenwichtiger je gesprekken voeren. Dan heb je letterlijk meer signalen om op te vertrouwen. Als ik mensen vraag: Wat is je beweging? Wat merk je in je contact met de ander? Dan weten ze dat vaak wel. Ze herkennen het, wanneer ze er bewust op letten.
Het is dus meestal al aanwezig. Je hoeft jezelf er alleen maar in te trainen.
Vertrouw er maar op dat je zelf een heel eind kunt komen met deze oefening. Wil je er toch hulp bij? Dan kun je uiteraard contact met me opnemen op 06-41527835, of mailen naar Jacqueline@JvtS.nl